XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

7.1.- IDEIA OROKORRAK

Naturako fenomenoen ikerketa kuantitatiboa egitean, bertan parte hartzen duten aldagaien arteko menpetasun funtzionalaren ezarrera eta analisia egiten dira.

Menpetasun hau analitikoki (formulen bidez) jartzea lortzen badugu, analisi matematikoa menpetasun hori aztertzeko erabil dezakegu.

Adibidez, hutsean jaurtigai baten higiduraren fenomenoa aztertzean, R tiramena, a angeluaren eta v0 hasierako abiaduraren funtzio bezala ematen duen formula lortuko dugu:

Formula hau aplikatuz, R maximoa edo minimoa ematen duen angelua kalkula dezakegu, etab...

Beste adibide bat ikusiko dugu.

Balezta batean karga baten oszilazioak aztertuz, oreka-posizioarekiko y desbideraketaren formula denboraren funtzio bezala lortzen dugu:

magnitudeek, sistema oszilakor jakin batean balio determinatu bat dute (ez daude denboraren menpe), eta horregatik, konstante bezala erabiltzen dira.

Honekin desbideraketa gehitzen duten t-ren balioak zeintzuk diren etab. ikus dezakegu.

7.2.- FUNTZIO BATEN GORAPENA ETA BEHERAPENA

Lehenago ikusi dugu funtzio gorakor eta beherakorraren definizioa.

Orain, deribatuaren kontzeptua aplikatuko dugu funtzio baten gorapenaren eta beherapenaren analisia egiteko.

a) Teorema

1.- tartean deribagarria den f (x) funtzio batek tarte horretan gorantz jotzen badu, bere deribatua tarte horretan ez da negatiboa, hau da, .

2.- f (x) funtzioa tartean jarraia bada eta tartean deribagarria bada, tartean denean, funtzioa gorakorra da tartean.